11 loại chấn thương thể thao thường gặp và cách xử lý hiệu quả nhất!

Tập luyện thể dục thể thao là cách giúp nâng cao sức khỏe, duy trì vóc dáng. Tuy nhiên, việc luyện tập không đúng cách hoặc tập quá sức, sai kỹ thuật có thể dẫn đến chấn thương thể thao. Vậy có những chấn thương thể thao nào thường gặp? Cách chăm sóc và điều trị chấn thương như thế nào? Hãy cùng Fuji Spa Center tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây!

1. Thế nào là chấn thương thể thao?

Chấn thương thể thao là các loại chấn thương thường xảy ra trong quá trình tập luyện hoặc chơi thể thao. Trong quá trình vận động, bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể cũng có thể gặp chấn thương. Tuy nhiên thuật ngữ “chấn thương thể thao” thường đề cập đến các vấn đề liên quan đến hệ thống xương, khớp, cơ và các mô liên quan. 

2. Nguyên nhân chấn thương thể thao

Có 3 nhóm nguyên nhân chính dẫn đến chấn thương thể thao là do người chơi, do môi trường và do trang bị dụng cụ.

2.1. Do người chơi

• Vấn đề tuổi tác: Với người trẻ, ít kinh nghiệm và thể chất chưa phát triển đầy đủ cũng là nguyên nhân gây ra chấn thương. Còn đối với người cao tuổi thường có phản ứng chậm cũng có khả năng gây ra chấn thương khi chơi thể thao.
• Vấn đề thể trạng: Người có thể trạng yếu, người to béo thường dễ chấn thương hơn. 
• Vấn đề trình độ – hiểu biết: Nếu không có đầy đủ kiến thức về môn thể thao, không tuân thủ kỹ thuật hoặc tập luyện sai sót cũng có thể gây ra chấn thương. 
• Vấn đề khởi động: Khởi động không đủ thời gian, không đủ cường độ, không đúng tuần tự,…cũng khiến bạn có nguy cơ bị chấn thương.
• Vấn đề thay đổi cách tập luyện: Sự thay đổi trong cách tập luyện cũng có thể gây chấn thương như: tập lại sau thời gian nghỉ dài, phối hợp những môn thể thao mới, thi đấu cường độ cao,…
• Vấn đề tâm lý: Stress kéo dài, áp lực khi tập luyện là yếu tố khiến bạn thiếu tập trung, có thể dẫn tới chấn thương ngoài ý muốn.
• Vấn đề dị tật: Một số dị tật như bàn chân lõm, chân vòng kiềng, tay cán giá…dễ làm người chơi thể thao bị chấn thương.

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác có thể kể đến như lạm dụng chất kích thích, mắc các bệnh viêm khớp, đau răng hay bị thiếu ngủ cũng là nguy cơ gây nên chấn thương khi chơi thể thao.

2.2. Do môi trường

• Khí hậu: Khí hậu quá nóng hoặc quá lạnh cũng có thể khiến người chơi thể thao dễ bị chấn thương hơn. Cơ thể chúng ta sẽ cần từ 2-3 tuần để thích ứng với khí hậu ở nơi tập luyện. Thực tế, không phải lúc nào người chơi cũng có đủ thời gian để thích nghi.
• Sân tập: Sân tập không đảm bảo cũng khiến bạn dễ bị chấn thương khi chơi thể thao. Theo đó, sân lầy lội hay sân quá cứng sẽ làm tăng nguy cơ chấn thương.
• Nơi tập luyện: Khu vực tập luyện ở nơi cao, ít oxy khiến cơ thể bạn không có đủ thời gian để thích nghi.

2.3. Do trang bị dụng cụ

• Giày tập: Trường hợp giày tập quá nặng, quá chật hay rộng sẽ khiến bạn dễ gặp nguy cơ chấn thương thể thao.

• Vợt: Khi chơi một số bộ môn như cầu lông, tennis,..nếu dùng vợt quá nặng, quá ngắn hay dài, rộng, hẹp,…cũng có thể làm bạn gặp phải chấn thương.

• Dụng cụ sai hoặc thiếu: Tùy theo từng bộ môn thể thao mà bạn chọn các dụng cụ hỗ trợ phù hợp. Nếu chọn dụng cụ bị sai hoặc thiếu có thể dẫn tới các chấn thương ngoài ý muốn.

3. Các loại chấn thương thể thao thường gặp

Thực tế, có nhiều loại chấn thương khác nhau khi chơi thể thao. Tuy nhiên, những loại chấn thương thể thao thường gặp nhất có thể kể đến như: Bong gân, chuột rút, căng cơ, chấn thương háng, chấn thương đầu gối, chấn thương vai, gãy xương, viêm cân gan chân,…

3.1. Bong gân

Bong gân mắt cá chân xảy ra khi người chơi thể thao bị té ngã, lật bàn chân vào trong làm trật mắt cá ngoài. Đây là chấn thương bóng rổ thường gặp nhất. 

Một số dấu hiệu bong gân mắt cá chân có thể kể đến như:

• Mắt cá chân bị bầm tím, sưng tấy, viêm nhiễm.
• Khớp bị lỏng lẻo, không ổn định.
• Không thể cử động một chi hoặc khớp.

Thông thường, sau vài ngày tình trạng bong gân sẽ khỏi nếu được chăm sóc tốt.

3.2. Chuột rút

Chuột rút là tình trạng là tình trạng cơ bị co thắt đột ngột, tạo nên cơn đau dữ dội ở một bắp thịt. Cơn đau này sẽ làm cho bạn không thể tiếp tục cử động. Chuột rút thường xảy ra nhiều nhất ở cẳng chân, bàn chân, đùi, bàn tay và cơ bụng.

3.3. Căng cơ

Căng cơ là tình trạng cơ bị kéo, xảy ra khi cơ của bạn bị căng quá mức. Điều này có thể dẫn tới rách cơ, thường là cơ bắp chân, gân kheo, lưng dưới và vai, gân kheo. Một số triệu chứng nổi bật có thể kể đến là: cơ bị đau, sưng, yếu,…

3.4. Chấn thương háng

Chấn thương háng xảy ra khi 1 trong 5 nhóm cơ chạy dọc theo đùi trong bị rách hay đứt. Chấn thương háng thường gặp khi chơi các môn thể thao như bóng chuyền, bóng đá, tennis,…Khi gặp phải tình trạng này, bạn sẽ thấy đau dữ dội ở khu vực háng, đùi, hông và lan xuống đầu gối. Bên cạnh đó, bạn cũng gặp khó khăn khi di chuyển, chạy nhảy hoặc vặn mình.

3.5. Chấn thương đầu gối

Chấn thương đầu gối là loại chấn thương bóng rổ thường gặp nhất. Khớp gối dễ bị chấn thương nhất do phải chịu tải trọng của cả cơ thể và nó có cấu trúc phức tạp. Các chấn thương đầu gối khi chơi thể thao phổ biến là:

• Chấn thương đứt dây chằng chéo trước: Chấn thương xảy ra khi bạn tiếp đất sai kỹ thuật, đổi hướng di chuyển đột ngột, dừng lại nhanh chóng hoặc bị va chạm trực tiếp vào đầu gối. 

• Chấn thương dây chằng chéo sau: Khi bạn gặp phải lực tác động mạnh khiến cơ thể bị khuỵu xuống, dồn toàn lực lên đầu gối sẽ khiến dây chằng chéo sau bị rách. Lúc này bạn sẽ cảm thấy vùng đầu gối bị đau dữ dội, sưng, khớp gối lỏng lẻo.

• Chấn thương dây chằng chéo bên trong gối: Trong trường hợp khớp gối bị đẩy sang một bên (do thực hiện sai động tác) hoặc chịu lực tác động mạnh, dây chằng chéo chéo sẽ bị rách. Khi đó bạn sẽ cảm thấy đau đầu gối, sưng tấy và khớp lỏng lẻo.

• Chấn thương xương bánh chè: Tình trạng này xảy ra khi xương bánh chè không di chuyển một cách trơn tru dẫn đến tổn thương mô dưới xương bánh chè. Đối tượng có nguy cơ bị chấn thương xương bánh chè thường là vận động viên bóng rỏ, bóng chuyền, chạy bộ.

3.6. Chấn thương vai

Đây là loại chấn thương bóng chuyền thường gặp. Khi chơi thể thao, các chấn thương vai phổ biến là sai khớp vai, viêm gân chóp xoay, viêm hoặc rách vòng bít quay, vai đông cứng,…Các triệu chứng thường gặp có thể kể đến như: vùng vai bị đau, sưng, cứng, vai và cánh tay không thể cử động như bình thường, khớp vai biến dạng,…

3.7. Gãy xương

Gãy xương xảy ra do chịu lực tác động mạnh từ bên ngoài. Xương có thể gãy thành nhiều mảnh, gãy theo chiều dọc hoặc chiều ngang. Dấu hiệu gãy xương gồm: vị trí gãy xương bị sưng đỏ, bầm tím, biến dạng, âm thanh lạo xạo dưới da ở khu vực chấn thương, không thể vận động linh hoạt tại nơi bị gãy.

3.8. Viêm cân gan chân

Đây là tình trạng viêm cơ bàn chân – dây chằng nối gót chân với mặt trước của bàn chân, hỗ trợ vòm bàn chân. Khi bị viêm cân gan chân, bạn sẽ thấy đau nhói vào buổi sáng hoặc sau khi vận động. 

3.9. Viêm gân Achilles

Viêm gân Achilles (hay còn gọi là viêm a-sin) là tình trạng viêm gân gót chân khiến chân bị đau, sưng và cứng. Cơn đau nặng hơn sau khi vận động, có nguy cơ dẫn đến tình trạng rách hoặc đứt gân gót. 

3.10. Chấn thương vùng đầu

Chấn thương vùng đầu là tình trạng bị sang chấn vào đầu, gây tổn thương đến hộp sọ và những cấu tạo khác bên trong. Đây là một trong số những chấn thương nghiêm trọng nhất.

3.11. Chấn thương tuỷ sống 

Chấn thương tuỷ sống xảy ra khi các dây thần kinh trong ống tủy sống bị tổn thương. Đa số trường hợp tổn thương tủy sống do chấn thương cột sống, ảnh hưởng tới khả năng của tủy sống khi gửi và nhận tín hiệu từ não đến các hệ của cơ điều khiển vận động, cảm giác,…

4. Cách phòng tránh và xử lý chấn thương thể thao

Một số cách phòng tránh chấn thương thể thao phổ biến có thể kể đến như khởi động kỹ, sử dụng thiết bị phù hợp, chăm sóc y tế tốt. Khi xử lý chấn thương thể thao có thể nghỉ ngơi, chườm lạnh, băng bó và đến gặp bác sĩ trong trường hợp nặng.

4.1. Cách phòng tránh chấn thương thể thao

4.1.1. Khởi động kỹ

Không khởi động kỹ trước khi vận động có thể gây gián đoạn trong việc cung cấp oxy và máu đến các cơ, từ đó tăng nguy cơ chấn thương. Bởi vậy, trước khi luyện tập thể thao, bạn cần làm nóng cơ để bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương. Nên khởi động kỹ để cơ không bị giãn đột ngột. 

4.1.2. Dùng thiết bị, dụng cụ phù hợp

Trước khi chơi thể thao, bạn cần lựa chọn các thiết bị và dụng cụ phù hợp để tránh nguy cơ chấn thương. Ví dụ chọn giày vừa vặn, chọn mũ bảo hiểm, đệm khuỷu tay, đệm đầu gối phù hợp với kích thước cơ thể,…Bên cạnh đó, bạn cần lựa chọn những trang phục thoải mái, mỏng nhẹ ddeer quá trình vận động tốt hơn.

Ngoài ra, các thiết bị và dụng cụ chơi thể thao cần được bảo quản tốt, thay mới kịp thời để không ảnh hưởng đến chất lượng tập luyện, tránh bị chấn thương.

4.1.3. Chăm sóc ý tế tốt

Đối với các vận động viên, cần có đội ngũ y tế trong lúc tập luyện cũng như thi đấu để đảm bảo được chăm sóc và hỗ trợ kịp thời. Bên cạnh đó, các vận động viên cũng cần đảm bảo được chích ngừa đầy đủ, có đủ hồ sơ sức khỏe để tiện theo dõi.

Ngoài ra, bạn cũng nên chú ý chăm sóc tốt các tổn thương ở da, rửa tay và chân sạch bằng xà phòng sau các trận đấu hay lúc tập luyện.

4.1.4. Chọn bài tập với cường độ phù hợp

Để phòng tránh nguy cơ chấn thương, bạn nên chọn bài tập phù hợp với thể trạng và khả năng của mình. Cụ thể, khi bạn mới bắt đầu luyện tập, nên chọn các bài tập nhẹ nhàng, cường độ thấp, tập với thời gian hợp lý. Sau khi tập một thời gian mới tăng dần cường độ lên để cơ thể thích nghi.

4.1.5. Đa dạng các bài tập

Bạn không nên chỉ tập trung tác động vào một vùng trên cơ thể, điều này có thể khiến phần cơ này bị hoạt động quá mức, dẫn đến chấn thương. Bạn có thể kết hợp các bài tập khác nhau để tác động đa dạng cơ. Việc luyện tập đa dạng với các bài tập không chỉ giúp các cơ hoạt động đồng đều, tránh đau nhức mà còn đem lại cho bạn vóc dáng cân đối hơn.

4.1.6. Bổ sung đầy đủ dưỡng chất

Bạn nên chia nhỏ bữa ăn hoặc ăn nhẹ cách nhau 2-3 tiếng, không nên ăn quá nhiều trong một lần. Sau khi tập thể dục thể thao, bạn nên lựa chọn các thực phẩm giàu chất xơ, protein, carbohydrate để bổ sung cho cơ thể. 

4.1.7. Dành thời gian để nghỉ ngơi

Khi ép cơ thể hoạt động quá sức, thiếu ngủ, mỏi cơ cũng làm tăng nguy cơ bị chấn thương hơn. Bởi trong lúc chơi thể thao, các cơ bị giảm lượng glycogen. Nếu không có thời gian tạm ngừng để tái nạp sẽ đem lại trạng thái đau nhức, mệt mỏi. Do đó, bạn cần có thời gian để cơ thể được nghỉ ngơi. 

Ngoài ra, bạn nên uống đủ nước để tránh mất nước xuyên suốt quá trình luyện tập. Nước sẽ giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể, duy trì lượng máu ổn định cũng như cung cấp đủ oxy để cho cơ thể hoạt động.

4.1.8 Trị liệu chân

Trị liệu chân là phương pháp giúp giảm đau, cải thiện lưu thông máu, tăng cường tuần hoàn và giảm nguy cơ chấn thương hiệu quả. Massage trị liệu chân giúp cải thiện tính linh hoạt và phạm vi chuyển động của khớp, từ đó hỗ trợ giảm nguy cơ chấn thương tốt. Phương pháp trị liệu chân rất phù hợp với người thường xuyên phải vận động mạnh, chơi thể thao thường xuyên.

4.2. Cách xử lý chấn thương thể thao

Tuỳ thuộc vào vị trí, mức độ, hình thái tổn thương sẽ có những biện pháp xử trí ban đầu với từng trường hợp. Một số cách xử lý khi gặp phải chấn thương thể thao có thể kể đến như:

• Nghỉ ngơi: Khi bị chấn thương, bạn nên hạn chế vận động cho cơ thể được nghỉ ngơi, từ đó giảm đau. Đặc biệt đối với chấn thương xương, bạn cần được giữ cố định tại chỗ, tránh di chuyển ngay vì có thể gây sốc chấn thương.

• Chườm lạnh: Bạn có thể sử dụng túi chườm lạnh để đặt lên vùng bị chấn thương trong vòng 24h để giảm đau, giảm sưng tấy. Chườm liên tục trong 2-3 ngày kể từ khi sau chấn thương để giảm đau hiệu quả. Mỗi lần chườm khoản 30 phút, cách nhau 3-4 giờ. Bạn cần lưu ý khi áp dụng phương pháp chườm lạnh là: không để đá tiếp xúc trực tiếp với da, di chuyển túi chườm liên tục, dừng chườm ngay sau khi có biểu hiện thay đổi màu sắc da.

• Băng bó: Trong trường hợp chấn thương không quá nặng, bạn có thể sử dụng băng bó để cố định khớp và dây chằng. Lưu ý không băng bó quá chặt, nếu cảm thấy tê buốt hay khó thở cần nới lỏng băng bó để máu lưu thông dễ hơn.

• Nâng cao khu vực chấn thương: Dùng gối để kê dưới bộ phận bị chấn thương nhằm nâng cao nó so với phần còn lại của cơ thể bạn. Cách làm này sẽ giúp cơn đau giảm đáng kể.

Lưu ý: Trong 48 giờ đầu sau khi bị chấn thương, tuyệt đối không chườm nóng, không xoa các loại dầu nóng, không kéo nắn chi tay hay khu vực bị tổn thương. Điều này có thể làm tổn thương tăng lên, làm sưng nề nhiều hơn hoặc lâu lành với sẹo xấu. 

Nếu chấn thương của bạn nghiêm trọng, cần đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

5. Hậu quả của chấn thương thể thao

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, người từng bị chấn thương thể thao có tỷ lệ gặp phải những vấn đề liên quan đến xương khớp ở độ tuổi trung niên rất cao. Trường hợp này xảy ra nếu không được hồi phục hoàn toàn các thương tích ban đầu.

Trong chấn thương thể thao, chấn thương sọ não là tổn thương nghiêm trọng nhất. Va chạm mạnh ở khu vực đầu có thể dẫn tới những triệu chứng như nhầm lẫn, nôn mửa, nhức đầu, trầm cảm, khó ngủ, mất trí nhớ, buồn rầu,…Khi chấn thương đã được hồi phục, một số ảnh hưởng vẫn tiếp tục kéo dài. Tạp chí y khoa Brain cho biết, những vận động viên bị chấn thương ở vùng đầu có khả năng gặp khó khăn về nhận thức hơn so với những người chưa bị.

Bởi vậy, nếu bị chấn thương khi tập thể dục – thể thao, bạn nên ngừng hoạt động, cẩn trọng theo dõi cơ thể và đến gặp bác sĩ chuyên môn để chẩn đoán, điều trị và hồi phục đúng cách.

Thể thao là một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Để duy trì niềm vui và đam mê với môn thể thao mình yêu thích, hãy luôn đặt sự an toàn lên hàng đầu. Với kiến thức đầy đủ và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ và nhanh chóng phục hồi sau chấn thương. Hãy luôn lắng nghe cơ thể mình, không nên cố gắng quá sức. Nếu cảm thấy đau nhức, hãy dừng lại và tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế bạn nhé!

————————–

Fuji Spa Center – Kiến tạo lối sống lành mạnh và sức khỏe dài lâu

Đặt lịch ngay: m.me/1124150544320524

• Facebook: https://www.facebook.com/Fujispacenter/
• Youtube: https://www.youtube.com/@fujispacenter
• Tiktok: https://www.tiktok.com/@fuji.spa.center